8 december 2024

Problemen met ‘Soester’ grondwater van verschillende kanten belicht, een terugblik.

Door  Gerdt Kernkamp en Jettie Verhees.

Op vrijdag 22 november heeft de Stichting Behoud Overhees een lezing georganiseerd over de stand van het grondwater en de problemen die daaruit kunnen ontstaan. Zoals in de krant van 18 november aangegeven waren er drie sprekers die vanuit verschillende invalshoeken een blik wierpen op grondwater.

De eerste presentatie van Rudo Reiling gaf een beeld van het ontstaan van het landschap waarin we wonen. Soest ligt langs een stuwwal, ontstaan in de laatste ijstijd, wat nu een uitloper is van de Utrechtse Heuvelrug. Extra bijzonderheid is dat er juist bij Soest doorgangen in de stuwwal zijn ontstaan, die verder nergens voorkomen, te zien bijvoorbeeld bij de Engh. Water dat vanuit de Utrechtse Heuvelrug in de lager gelegen gebied omhoog komt wordt afgevoerd door Pijnenburger Grift en de Praamgracht. In de wijk Overhees, met name rond het Soesterveen en in de bossen van Hees zijn nog de vele geulen te zien – Rabat genoemd- die men lang geleden heeft gegraven om een teveel aan water af te kunnen voeren. Duidelijk was wel dat door de samenstelling van de bodem het water niet altijd dezelfde kant uit sijpelt als we verwachten. Door intense droogte klinken lagen in. Het water kan hier niet meer doorheen en komt dan omhoog. Gevolg, NATTE VOETEN. De verwachting is dat we de komende decennia zowel meer ‘extreem natte’ als ‘extreem droge’ periodes mogen verwachten. Een echte uitdaging qua watermanagement dus.

Gerdt Kernkamp wierp een blik op de bestuurlijke en juridische kant van dit onderwerp. Hoe zijn de verantwoordelijkheden ten opzichte van het grondwater verdeeld over het rijk, de Provincie en de Gemeenten. De verantwoordelijkheden van de gemeente zijn de riolering, afvalwater, afvoer van hemelwater en stedelijk grondwaterniveau in samenspraak met het waterschap. De veronderstelling dat de waterschappen bepalen dat het groenwaterpeil hoger moet zijn dan afgelopen jaren bleek onjuist. Het is ook niet zo dat waterschappen “even” een sluisje open kunnen zetten zodat het peil lager wordt. Grondwater stroomt nu eenmaal, als een trage tsunami, vanuit de Utrechtse Heuvelrug naar lager gelegen gebieden, dus ook naar Soest. Het beleid (Omgevingsprogramma Water), zoals bijvoorbeeld het streef-grondwaterniveau, zal komend jaar (2025) worden vastgesteld door het College. Op het concept-programma kunnen zienswijzen worden ingediend.

De laatste spreker Almer Bolman, van Waterschap Vallei en Eem vertelde over de regionale context en hoe waterschap en gemeenten gezamenlijk de uitdagingen aan denken te gaan en welke maatregelen/ingrepen daar mogelijk bij horen. Een geanimeerde discussie volgde waarbij de zaal ook hun ervaring met werkende (en niet werkende) oplossingen deelde. Ook op dit onderwerp bleek weer dat er veel relevante kennis en ervaring bij de burgers van Soest bestaat waarvan het goed zou zijn als deze beschikbaar is voor het maken van goed beleid. De huidige participatie methodiek sluit dat echter uit.

Het was een zeer informatieve bijeenkomst, zoals in de aankondiging uitdrukkelijk vermeld, om een beter beeld te krijgen waarom we nooit natte voeten hadden en nu wel.

Het was jammer dat de Stichting niet beschikte over een geluidsinstallatie, de sprekers waren achter in de zaal soms niet heel duidelijk te verstaan. Ook de dia’s waren soms wat aan de kleine kant. De Stichting neemt deze verbeterpunten zeker ter harte.

Stichting Behoud Overhees zet zich in voor een gezonde leefomgeving voor mens, flora en fauna. De stichting ziet daarbij een belangrijke rol voor actieve, goed geïnformeerde burgers die in samenspraak met gemeente meewerken aan beter beleid. Een van de activiteiten die daaruit voortvloeien, is deze bijeenkomst met lezingen over de grondwaterproblematiek.